Prowadzenie firmy od dawna nie wymagało zmierzenia się z tak licznymi problemami jak obecnie. Najwyższa od ponad dwudziestu lat inflacja i rosnące stopy procentowe, zerwane łańcuchy dostaw, sankcje gospodarcze, zawirowania na rynkach finansowych, słaba złotówka i bardzo silny dolar, braki i wzrost cen, zwłaszcza na rynkach energii i żywności, trudności z rekrutacją pracowników w połączeniu ze zmianami klimatycznymi i koniecznością przechodzenia na odnawialne źródła energii to tylko najbardziej widoczne czynniki spędzające sen z powiek przedsiębiorcom. Ogromne wyzwania stojące przed wychodzącymi z pandemii przedsiębiorstwami pogłębia dodatkowo stres związany ze świadomością skutków podejmowanych decyzji dla przyszłości firmy. Okresy tak dużych wyzwań zwiększają konsekwencje potencjalnych błędów i utraty dotychczasowej pozycji rynkowej na rzecz konkurencji. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez dużą amerykańską firmę doradczą Bain& Company, rozbieżności między „zwycięzcami” a „przegranymi” w okresach dużych zawirowań w gospodarce wyraźnie rosną, nagradzając w dwójnasób przedsiębiorców, którzy wybiorą najbardziej optymalne rozwiązania.
W tak skomplikowanej sytuacji gospodarczej, jak obecna trudno o proste recepty. Liczne propozycje działań można znaleźć w ofertach światowych firm konsultingowych. Do tych zasługujących na uwagę warto wymienić wzrost pozycji dyrektora finansowego i postawienie go wręcz w roli dyrygenta zespołu zarządzającego. Zarządzanie przepływami pieniężnymi staje się ważniejsze niż kiedykolwiek. Potrzebne jest przejrzyste dokumentowanie rosnących kosztów, zmian w płynności i ich wpływu na decyzje cenowe podczas inflacji. Zarządy będą chciały śledzić rzeczywiste zyski, przychody i prawdziwe wyniki firmy bez szumu inflacyjnego. Ponadto konieczne staje się systematyczne angażowanie finansowców w budowanie możliwych scenariuszy zmian na rynku i alternatywnych strategii działania. Oznacza to wskazanie kierującym firmą zestawu najbardziej prawdopodobnych przyszłych krytycznych zagrożeń i zaproponowanie wariantowych reakcji i decyzji w zakresie finansów. Dyrektorzy finansowi mogą być także pomocni przy przygotowywaniu działów sprzedaży do rozmów z klientami i uzasadniania konieczności korekty cen, dostarczając twardych argumentów na temat zmian kosztów prowadzonej działalności.
Kolejnym rozwiązaniem na trudne czasy może być zmiana podejścia do automatyzacji pracy. Bardzo często firmy koncentrowały się na automatyzacji prostych prac o niskiej wartości, jednak rozwijająca się spirala płacowo cenowa w połączeniu ze zmianami technologicznymi wymuszają rozważenie automatyzacji prac wymagających wyższych kwalifikacji, tam gdzie wzrost płac jest szczególnie dotkliwy dla firm. Takiemu podejściu do automatyzacji sprzyjają również problemy ze znalezieniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Warto zrobić przegląd stanowisk, pod kątem możliwego zautomatyzowania i upewnić się, że pracownicy są zatrudniani tylko tam, gdzie jest to niezbędne. Automatyzacja takich procesów jak np. cross-selling i up-selling w bankach czy sklepach internetowych pokazuje ogromne możliwości rozwoju i ograniczania kosztów płac.
Podczas tak dużych zmian jak obecnie bardzo przydatne stają się rozwiązania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu. Nowe pomysły i możliwości techniczne automatyzowania pracy nie oznaczają oczywiście zautomatyzowania większości stanowisk pracy. W dalszym ciągu krytyczne znaczenie dla firmy ma pozyskanie i zatrzymanie zespołu pracowników, identyfikującego się z potrzebami przedsiębiorstwa. Badania preferencji pokazują, że wysokość wynagrodzenia jest najwyższym priorytetem tylko dla ok. 20% pracowników, podczas, gdy elastyczność pracy jest istotna dla ponad połowy z nich. Przydatnym rozwiązaniem staje się regularne ocenianie oczekiwań pracowników i inwestowanie w możliwe do spełnienia, aktualne preferencje, dostarczając to, co pracownicy cenią najbardziej. Mogą to być np. inwestycje w podnoszenie kwalifikacji pracowników zastępowanych przez procesy automatyzacji. Można także rozważyć zmiany w systemie wynagrodzeń, zwiększające znaczenie premii czy innych jednorazowych świadczeń, zamiast trwałej regulacji systemu płac. Sytuacja na rynku pracy jest bardzo dynamiczna. Pojawiają się już pierwsze sygnały zmiany rynku pracy pracownika na rzecz rynku pracy pracodawcy. Warto jednak pamiętać, że zawsze opłacalne jest inwestowanie w utrzymanie dobrego zespołu. Widać to wyraźnie na przykładzie firm i branż, które redukowały zatrudnienie w czasie pandemii i teraz mają duże problemy z odbudowaniem poprzedniej ekipy. Zespół pracowników, identyfikujący się z firmą daje możliwość prowadzenia dialogu nt. obecnej sytuacji firmy i poznanie świeżych pomysłów na rozwiązanie piętrzących się problemów.
Źródłem budowania przewagi konkurencyjnej w czasach tak dużych zagrożeń może być także budowanie dobrych relacji z interesariuszami. Można już dostrzec, że dotychczasowy, globalny model handlu ewaluuje w kierunku budowania partnerskich relacji z dostawcami, co pomaga w zabezpieczaniu łańcuchów dostaw i ustabilizowaniu cen. Klienci, z kolei w czasie drożyzny poszukują innych towarów, o niższych cenach. W takiej sytuacji firmy, budując nowe relacje z klientami, powinny lepiej poznać segmenty i mikro segmenty klientów tak, aby lepiej dostosować się do zmieniających się potrzeb. Lepsze zrozumienie potrzeb klientów zapewni ich lojalność i mniejszą skłonność do poszukiwania tańszych alternatyw.
Dialog z interesariuszami może być skutecznym rozwiązaniem w trudnych czasach. Według dokumentu OECD „Edukacja 2030” sprostanie obecnym wyzwaniom wymaga poczucia wspólnotowości i sprawczości, co wymaga takich kompetencji jak umiejętność budowania zupełnie nowych wartości i kwestionowanie obecnych rozwiązań, rozwiązywanie napięć oraz branie odpowiedzialności za własne działania. Pierwsza umiejętność łączy się z wprowadzaniem innowacji, podważaniem statusu quo. Druga kompetencja pozwala dostrzegać wzajemne relacje między pozornie sprzecznymi pomysłami i wypracować umiejętność przekładania wniosków na perspektywy długoterminowe. Trzecia z nich pozwala wykształcać wrażliwość na postawie osobistych doświadczeń i przekładać je na cele etyczne i społeczne. Wszystkie kompetencje przekładają się na nowe rozwiązania dla firmy, nowe rodzaje produktów i usług i nowe wartości dla klientów. Wszystkie pomagają także w zbudowaniu dobrych relacji z otoczeniem firmy i poprawą jej wizerunku. Zbudowanie wspomnianych kompetencji, wykształcenie poczucia współodpowiedzialności pomoże w zbudowaniu nowej strategii, dostosowanej do tak licznych wyzwań.
